تفاوت اصول دادرسی با تشریفات دادرسی 

تفاوت اصول دادرسی با تشریفات دادرسی 

در هیچ کدام از قوانین، معیار و مرز مشخصی برای تمییز اصول از مقررات دیده نمی شود. از یک نظر و دیدگاه
می‌توان گفت که آن قسمت از ایین دادرسی مدنی که در خصوص حقوق دولت (هزینه دادرسی) و آن قسمت
که در خصوص تضمین حقوق مدنی در طرح دعوی و حقوق مدعی علیه در طرح دفاع، اصل علنی بودن جلسات
دادرسی، حق مراجعه به دادگاه مستقل و بی طرف تدوین شده است جزء ارکان و اصول رسیدگی می باشد.
که جزء قواعد آمره محسوب می شوند. قواعد آمره قواعدی هستند که رعایت آنها در همه جا اجتناب ناپذیر است.
برای تشخیص مقررات آمره از مقررات تشریفاتی می توان ۳ معیار را بیان نمود:

1. آن دسته از مقررات که تأمین کننده و تضمین کننده ی رعایت اصول حاکم بر دادرسی هستند، جزء مقررات
آمره می باشند.

2. مقرراتی که با حقوق مکتسبه ی طرفین دعوا در ارتباط هستند، غیر تشریفاتی می باشند.

3. مقرراتی که با نظم عمومی رابطه تنگاتنگ دارند. و اما تشریفات دادرسی جزئی از مقررات آیین دادرسی
به معنای خاص می باشد یعنی آن قسمت از مقررات و ضوابط که مربوط به نحوه رسیدگی به ادعای مدعی
و نحوه شنیدن پاسخ و دفاع خوانده و نحوه رسیدگی به دلایل طرفین است.

 بنابراین

برخلاف مقررات آمره که با نظم عمومی، حقوق مکتسبه ی افراد تأمین اجرای اصول دادرسی در ارتباط است،
مقررات تشریفاتی در این امور تأثیری ندارد و حتی گاهی رعایت آنها موجب اطاله (طولانی شدن) رسیدگی
خواهد بود. و به تعبیری دیگر اصول و مقررات آمره، عبارت است از وسایل طرح دعوی و دفاع از آن و وظایف
مرجع قضایی که از ارکان دادرسی هستند. تشریفات دادرسی نیز به نحوه ی به کار بردن این وسایل از طریق
اجرای وظایف مراجع قضایی است. در نظریه شماره ۷/۵۴۲۷ مورخ ۱۳۷۸/۸/۲۷بیان شده است که :

در دادرسی های کیفری کلیه ی تشریفات و مقررات، آمرانه بوده و چشم پوشی از آن جایز نیست و در دادرسی های
کیفری نیز على الاصول رعایت تشریفات دادرسی الزامی است، مگر در موارد خاص که به حقوق اصحاب دعوا
صدمه وارد نماید و قانون اجازه ی عدم آن را داده باشد.

با توجه به مواردی که ذکر شد و این مساله که مرزی بین تشریفات و اصول دادرسی ترسیم نگردیده، لذا ممکن
است مثلا تعیین جلسه دادرسی به نظر یکی از مراجع قضایی جزء اصول رسیدگی محسوب شود و طبق نظر
مرجع و قاضی دیگری از مصادیق تشریفات دادرسی به حساب آید ناگزیر باید به کمک مواد دیگری از قانون آیین
دادرسی مدنی و یا قوانینی غیر از آن، تعریفی برای تشخیص تشریفات رسیدگی و تمیز آن از اصول دادرسی
به دست آورد.

اما اصول کلی برای تشخیص همانطور که بیان شد این است که مقررات آمره در ارتباط با نظم عمومی حقوق
مکتسبه ی افراد و تامین رعایت اصول داد قابل تمیز می باشد و سایر مقررات تشریفاتی هستند.

جهت بهره مندی از مشاوره تخصصی ارایه شده کارشناسان حقوقی ما در این رابطه و اطلاعات بیشتر با شماره های
09120213393 و  45518-021 تماس حاصل فرمایید.