تغيير جنسيّت و مسأله عدّه و عناوين خانوادگى

تغيير جنسيّت و مسأله عدّه و عناوين خانوادگى

تغيير جنسيّت و مسأله عدّه

چنانچه زن تغيير جنسيّت دهد ازدواج سابق باطل مى گردد. حال آيا بلافاصله بعد از تغيير جنسيّت، مى تواند ازدواج نمايد يا بايد عِدّه نگه دارد؟

احتمال اوّل: تغيير جنسيّت همانند مرگ و طلاق است و نياز به عدّه دارد; چون غايت و هدف عِدّه، رعايت حرمت شوهر است.

احتمال دوّم: تغيير جنسيّت سبب سقوط عِدّه مى گردد; چون حكم عدّه، از احكام مربوط به زنان است و توهم وجود آن براى مردان وجود ندارد. قانون مدنى در ماده 1150 در تعريف عده مى گويد: «عدّه عبارت است از مدّتى كه تا انقضاى آن زنى كه عقد نكاح او منحل شده است نمى تواند شوهر ديگر اختيار كند»; پس به مجرد اين كه زنى با تغيير جنسيّت، به جنس مرد تبديل گردد لازم نيست عدّه نگه دارد. احتمال دوّم، با كلام فقهاى اماميه و قانون اساسى سازگار است.

تغيير جنسيّت و مسأله عناوين خانوادگى

آيا اگر برادر و خواهر تغيير جنسيّت دهند، رابطه برادر و خواهر به طور كامل قطع مى گردد يا نه؟

امام خمينى در اين باره مى گويد: «اگر هر يك از برادر و خواهر تغيير جنسيّت دهد و به جنس مخالف درآيد، نسبت آن دو به يكديگر قطع نمى شود، بلكه برادر، خواهر مى شود و خواهر، برادر; و نيز اگر دو برادر با دو خواهر تغيير جنسيّت دهند (دو برادر، دو خواهر مى شوند و دو خواهر، دو برادر مى شوند)، و اگر عمويى تغيير جنسيّت دهد، تبديل به «عمّه» و اگر عمّه اى تغيير جنسيّت دهد تبديل به «عمو» مى شود; همچنين با تغيير جنسيّت، دايى به «خاله» و خاله به «دايى» تبديل مى گردند».

توضيح بيش تر آن كه عناوين دو قسم است:

1. عناوين مشترك مثل عنوان عمو، دايى، خاله و عنوان فرزندى.

2. عناوين مختص. الف. از قبيل عنوان پدر و مادر است. ب. از قبيل عنوان پسر، دختر، برادر و خواهر است.

چنانچه عنوان خانوادگى، از عناوين مشترك باشد، تغيير جنسيت فرد، هيچ تغييرى در آن عنوان ايجاد نمى كند. مانند عنوان فرزندى، دايى، عمو و خاله، به اين معنا كه اگر كسى تغيير جنسيّت دهد از عنوان فرزندى خارج نمى شود و او همچنان فرزند والدين خود محسوب مى شود اگرچه فرزندِ فعلى پسر است و در حالت قبل از تغيير جنسيّت، دختر بوده است يا بالعكس. نيز دايىِ اين فرد كه تغيير جنس داده، همچنان دايى او محسوب مى شود و همچنين است عنوان عمو و خاله.

اگر عنوان خانوادگى از عناوين مختص (قِسم الف) باشد مثل عنوان پدر بودن يا مادر بودن; سؤالى كه مطرح است اين است كه اگر پدر يا مادر تغيير جنس دهند آيا بر «پدر»، عنوان «مادر» صادق است يا نه و نيز چنانچه «مادر» تغيير جنسيّت دهد آيا عنوان «پدر» بر او قابل صدق است؟

در جواب بايد گفت: از آنجايى كه عنوان پدرى و مادرى به لحاظ انعقاد نطفه است پس با تغيير جنسيّت، اين عنوان همچنان باقى است و عنوان پدر به عنوان مادر تبديل نمى شود و بالعكس. همين مطلب در مورد «جَدّ» و «جَدّه» هم جريان دارد كه با تغيير جنسيّت، عنوان پدربزرگ به عنوان مادربزرگ تبديل نمى گردد و بالعكس.

اگر عنوان خانوادگى از عناوين مختص (قسم ب) باشد، مثل عنوان پسر، دختر، برادر، خواهر، عمو، عمّه، دايى و خاله كه در مورد اين ها، حالت كنونى ملاك و مبنا است. پس اگر تغيير جنسيّت دهد، عنوان دختر را پيدا مى كند و نيز اگر «برادر»، «عمو» و «دايى» تغيير جنسيّت دهد به «خواهر»، «عمّه» و «خاله» تبديل عنوان مى شود.

کلیه حقوق متعلق به گروه وکلای بازرگان است.