دعوي بطلان شرط ضمن عقد در قراردادهای بانکی

دعوي بطلان شرط ضمن عقد در قراردادهای بانکی

یکی از نمونه های دعوای بانکی که بوسیله افراد حقیقی یا افراد حقوقی برعلیه بانک ها
یا موسسه های مالی و اعتباری مطرح و اقامه می گردد. و همچنین تعداد این نوع دعاوی
بالا هست، «دعوى بطلان شرط ضمن عقد در عقود بانکی» خواه عقود مشارکتی و خواه
عقود مبادله ای است.

جستار اول: عنوان درست و جامع طرح دعوا

در یک کلام می توان اعلام کرد که عنوان درست و جامع طرح دعوا را اینگونه توضیح داد:

بطلان شرط ضمن عقد در قرارداد اعطای تسهیلات بانکی به شماره …. مورخ…
(از نوع فروش اقساطی یا…) مطابق بند ۳ ماده ۲۳۲ قانون مدنی برای شرط تعیین
نرخ سود ۲۵ درصد مازاد بر نرخ سود قانونی (۱۸ درصد) مصوب شورای پول و اعتبار
و اعلامی بانک مرکزی (غیرمالی)»

جستار دوم: جهات استحقاق خواهان برای اقامه دعوای ذکر شده

تشریح این مطلب در رابطه با تمامی دعاوی حقوقی و نیز دعاوی بانکی لازم است که ذکر
«جهات که به سبب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می داند، به طوری که هدف روشن باشد»
در بند ۴ ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی در زمره شرایط دادخواست آمده، که در بند ۲ ماده 53
قانون مذکور ضمانت اجرای آن نقص دادخواست و به راه نیفتادن دادخواست است.

زیرا پایه ی رسیدگی دادگاه و نیز پایه ی دفاع خوانده بر مبنای ذکر «جهات استحقاق» خواهان است.
مثلا، اگر دعوا، تخلیه عین مستاجره باشد، می تواند جهات استحقاق آن طبق قانون روابط موجر و
مستأجر سال ۱۳۵۶ با توضیحات آمده متفاوت باشد. که هر یک نیاز به رسیدگی مختلفی را طلب می کند.

جستار سوم: مالی یا غیرمالی بودن دعوا

روشن است دعوی نامبرده «غیرمالی» است. چرا که مقصود از مطرح کردن آن رسیدن مستقیم
به مال نیست. هرچند دعوای یاد شده می تواند اثرات مالی داشته باشد.ولی در عمل اکثرا
بوسیله دفتر خدمات قضایی الکترونیک و وکلای دادگستری به مبلغ ۰۰۰/ ۱۰۰ / ۳ ریال تقویم می گردد.

جستار چهارم: بهای خواسته

به دلیل «غیر مالی» بودن دعوا الزامی به تقویم نیست. و هزینه دادرسی برپایه ی دعوای غیرمالی
کسر می گردد. که در سال ۹۶ برمبنای بخشنامه ریاست محترم قوه قضاییه از۰۰۰ /۳۰۰  ریال تا ۰۰۰/ ۵۰۰ /۱ریال
مقرر گردیده بود.

جستار پنجم: مستندات قانونی دعوا

اگرچه با دقت به دلیل استحقاق خواهان برای دعوا مستند قانونی آن متفاوت می گردد.
اما مستند قانونی دعوى بطلان شرط ضمن عقد مواد ۲۳۲ و ۲۳۳ قانون مدنی است.
علاوه بر این که شورای پول و اعتبار سالانه نرخ سود عقود مشارکتی و مبادله ای را در بخش بازرگانی
و صنعت و خدمات و کشاورزی به تفکیک تصویب و از طریق بانک مرکزی به بانک های عامل و
مؤسسات مالی و اعتباری غیربانکی مجاز اعلام می نماید.

و برمبنای ماده ۷ آیین نامه فصل پنجم قانون عملیات بانکی بدون ربا ،

بانک ها موظف به رعایت بخشنامه ها و دستورات بانک مرکزی می باشند.
لذا یکی دیگر از مستندات قانونی مصوبه شورای پول و اعتبار در سال تنظيم عقد بانکی است.
علاوه بر این هر یک از عقود بانکی (مبادله ای و مشارکتی و دارای دستورالعمل اجرایی مصوب
هیئت وزیران با شورای پول و اعتبار است.)

جستار ششم: استعلام از مرکز تحقیقات فقهی – حقوقی قوه قضاییه و جواب آن به شماره ۷۶۹ مورخ ۹۲/ ۲ / ۲

پرسش ۱.

آیا بانک چه دولتی و چه غیر دولتی و مؤسسه مالی و اعتباری و صندوق قرض الحسنه می تواند
برعکس بخشنامه ها و مصوبات شورای پول و اعتبار با مشتریان خود قرار داد با نرخ سود بالاتر از
مصوبات نامبرده منعقد گردد.

و اگر این شرط برخلاف مصوبات در قرارداد تسهیلات بانکی یا اسناد رهنی درج و توافق گردد،
صحیح است یا خیر.

(بطور مثال نرخ سود که ۱۷ درصد است، ۳۴ درصد قید و توافق شده و نرخ جریمه تأخیر در تأدیه
که ۶ درصد است، ۱۲ درصد ذکر گردد؟)

جستار هفتم : مرجع صالح به رسیدگی

جستار هفتم : مرجع صالح به رسیدگی

مرجع صالح رسیدگی به دعوی «بطلان شرط ضمن قرارداد» از دو مرجع زیر خارج نیست.

الف) شورای حل اختلاف

در صورتی که اصحاب دعوا دولتی یا موسسه عمومی غیر دولتی نباشند. و با خواسته کمتر از
000/000/200ریال باشد شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی است.

ب) مرجع قضایی دادگاه عمومی بخش یا دادگاه حقوقی شهرستان)

چنانچه خواسته مازاد بر 000/000/200 ریال تقویم شده یا کمتر از آن بوده ولی یکی از اصحاب
دعوا دولتی یا شرکت دولتی یا موسسه عمومی غیردولتی باشد، دادگاه صالح به رسیدگی است.

جستار هشتم :نمونه دادخواست

دادخواست بطلان شرط ضمن عقد (پیوست شماره یک)

جستار نهم: روال رسیدگی به دعوا توسط دادگاه و عنداللزوم ارجاع به کارشناس و دستورات قضایی

جستار نهم: روال رسیدگی به دعوا توسط دادگاه و عنداللزوم ارجاع به کارشناس و دستورات قضایی

نخست بعد از اطمینان دادگاه از کامل بودن دادخواست و طرح خواسته طبق قانون و تقویم بهای خواسته در دعوای مالی و صلاحیت دادگاه، تعیین وقت صورت می گیرد تا به دعوا رسیدگی شود.

دعوي بطلان شرط ضمن عقد در قراردادهای بانکی

جستار دهم: نمونه رای دادگاه بدوی و تجدید نظر نمونه رای مراجع بدوی در رابطه با ابطال شرط ضمن عقد بانکی (پیوست شماره ۲)

جستار دهم: نمونه رای دادگاه بدوی و تجدید نظر نمونه رای مراجع بدوی در رابطه با ابطال
شرط ضمن عقد بانکی (پیوست شماره ۲)

دعوي بطلان شرط ضمن عقد در قراردادهای بانکی

جهت بهره مندی از مشاوره تخصصی کارشناسان حقوقی ما در این رابطه و اطلاعات بیشتر با شماره های
09120213393 و  45518-021 تماس حاصل فرمایید.